TSKden Çıkarma ve Ayırma Cezalarına Sebep Olan Durumlar

Tutuklama Müzekkeresi, çıkaran makamca iki örnek olarak düzenlenir. Jandarmada kalan diğerinin üzerine; bir örneğinin sanığa verildiği, verilme tarihi ve sanığın yakalandığı gün ve saat ile, tutuklamaya itiraz hakkı bulunduğunun sanığa hatırlatıldığı yazılır. Ayrıca devriye komutanı da aynı yere kimliğini de yazarak imzasını atar. Yakalanan kimse kural olarak, en yakın Sulh Hakimine; tutuklama müzekkeresi üzerine yakalananlar ise, yetkili hakim önüne götürülürler. Bu makamlara götürmek için yolda geçen süreler gözaltında tutma süresinin dışındadır. Yolda geçen sürenin hesabında yerel ve mutad taşıt araçları esas alınır. Buna imkan bulunmayan yerlere, her altı saatlık yaya yolu bir gün hesabıyla, otuz kilometrelik yol bir gün olarak değerlendirilir. Bir suç nedeniyle, doğrudan doğruya ya da bir müzekkereye dayanarak yakalanan kişinin durumu; soruşturmanın kapsam ve konusunun açığa çıkmasının sakıncalarının gerektirdiği kesin zorunluluk dışında, yakınlarına derhal bildirilir. Üç ya da daha çok kişinin, bir suçun işlenmesine iştiraki suretiyle toplu olarak işlenen suçlarda; sanık sayısının çokluğu ya da sanıkların yahut delillerin durumu ya da suçun niteliği nedeniyle; kırksekiz saatlik sürenin yeterli olmadığı anlaşıldığında gözaltına alınan kişiler, soruşturmanın bitimine ve ençok onbeş güne kadar gözaltında tutulabilir. Tutuklama müzekkeresinin yerine getirilmesi şeklinde yakalanarak, gözaltına alınan üç ya da daha çok kişinin iştiraki suretiyle işlenen suçların sanıkları için, bu süre ençok yedi güne kadardır. Hakim ya da Cumhuriyet Savcısı hazır bulunmaksızın yapılan arama sırasında; o yerin muhtarı ve ihtiyar heyetinden, bunların yokluğu durumunda aranacak kimsenin komşularından iki kişi işlem tanığı olarak bulundurulur. Bu kimseleri emirle arama yerine getirmeye ve emrine uymayanlar hakkında gerekli kanuni işlemi yapmaya Jandarma yetkilidir.

• Örgütün işlediği suçlardan sorumlu tutulmaması için gizli soruşturmacının örgütün suç teşkil eden fiillerine iştirak etmemesi gerekir.
• Ancak amir olan asker kişilerin, emirlerinde görevli Devlet memuru aleyhine bu suçu işlemeleri mümkündür.
• Bu sorumluluk bölgeleri için oluşturulacak karakollar gerek kendi sorumluluk bölgelerinde gerekse ilçe jandarma komutanlığı merkezinde ve merkez karakolundan ayrı olarak konuşlandırılabilir.
• Karayollarında meydana gelen ve yalnız maddi hasarla sonuçlanan trafik kazalarında tarafların anlaşması halinde ve fiil başka bir suç oluşturmuyorsa adli kovuşturma yapılmaz ve T.

Zira Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kanununda aleniliği ihlal eden başkaca bir hüküm yoksa da, 52. Çünkü mahkemenin kararına dayanak teşkil eden belgeler gizli kalmıştır. AİHM tarafsızlık kavramını objektif ve sübjektif olmak üzere ikiye ayırarak incelemektedir. Sübjektif tarafsızlık mahkeme üyesi hakimin birey sıfatıyla kişisel tarafsızlığıdır. Sübjektif tarafsızlığından şüpheye düşülen yargıcın davadan çekilmesi gerekir. Objektif tarafsızlık ise kurum olarak mahkemenin kişide bıraktığı izlenim, yani hak arayanlara güven veren, tarafsız bir görünüme sahip bulunması gerekir. Objektif tarafsızlık değerlendirmesi organik, yani mahkemenin kuruluş şekli ve fonksiyonel yani görevin yerine getirilme tarzı açısından yapılmaktadır. Maddesi hakim sınıfından üyelerin “en az yarbay rütbesinden birinci sınıf askeri hakimler” ve hakim sınıfından olmayan üyelerin ise “iki yılını doldurmuş kurmay yarbaylarla albay rütbesinde üç yılını doldurmamış kurmay subaylar” arasından seçilmesini öngörmüştür.

Bu gibilerin yola devam edemiyecekleri hekim muayenesi ile anlaşıldığında; iyileştikten sonra usulüne uygun biçimde sevk edilmek üzere, bütün eşya ve evrakı ile birlikte en yakın Cumhuriyet Savcılığına teslim edilir. İştirak halinde suç işlemiş olanlar ile kanunen önemli ilişki sayılacak derecede yakınlığı olanlar dışında; erkek ve kadın tutuklu ya da hükümlüler, birlikte sevkedilemez. Soruşturma ve duruşmalar için sorgu hakimine ya da mahkemeye götürülecek tutuklu ve hükümlülerin isim listesi, infaz kurum müdürü tarafından, koruma görevini yürüten Jandarma Komutanına bir gün önce yazı ile bildirir. Jandarma Komutanı muhafız devriyenin kuvvetini saptayarak, hükümlü ve tutukluları istenilen yer ve zamanda hazır bulundurur. Ceza İnfaz Kurumu ve tutukevlerinin korunmasına memur edilen Jandarmanın görevi; dışarıdan emniyet ve koruma tedbirleri almak, tutuklu ve hükümlülerin kaçmalarına meydan vermemekten ibarettir.

Bu yazımızda; kolluğun, Cumhuriyet savcısının emir ve talimatı olmaksızın sanal ortamda araştırma yetkisi ve bu kapsamda topladığı delillerin hukukiliği ile “aciliyet” ve “gereklilik” kriterleri kaleme alınmıştır. Bu yazıda; ceset bulunamadığında sanığın kasten insan öldürme suçunu işlediğinden bahisle mahkumiyetine karar verilmesi mümkün mü değil mi, mümkünse bunun şartlarının neler olduğu incelenecektir. Bu yazımızda; INTERPOL (International Criminal Police Organization) yapısı ve uluslararası konumu, INTERPOL bültenleri ile bu bültenlere karşı başvuru yolları, Interpol Dosya İnceleme Komisyonu’nca, bültenlere karşı yapılan başvurularda verilen emsal kararlar ve bahse konu bültenlerin Türkiye Cumhuriyeti bakımından bağlayıcılığı değerlendirilecektir. [888] Günday ve Gözler’e göre, her işlem kamu yararına yönelik mevcut bir sebebe dayanmak zorunda olduğundan denetime tabidir. (Günday, İdare Hukuku, s.142; Gözler,İdare Hukuku,  s.775.) Onar’a göre ise kanunda sebebi gösterilmeyen işlemlerde idarenin takdir yetkisi mutlak olup yargısal denetimi yapılamaz. [683] Madde 63 – Daireler ve Daireler Kurulu kararları kesin olup, kesin hükmün bütün hukuki sonuçlarını hasıl eder. Bu kararlar aleyhine, ancak bu kanunda yazılı kanun yollarına başvurulabilir. [632] Maddenin gerekçesine göre; “Vatanın düşman güçlerine karşı korunması bakımından her Türk vatandaşının askerlik hizmetini severek ve isteyerek yerine getirmesi şarttır”. [620] Madde 129 – Memurlar ve diğer kamu görevlileri Anayasa ve kanunlara sadık kalarak faaliyette bulunmakla yükümlüdürler…. [513] Aksoy/Türkiye 18 Aralık 1996 tarihli kararda bu şekilde Filistin askısı uygulanmasının işkence niteliğinde olduğu kabul edildi. [507] Esasında Avrupa İnsan Hakları Hukuku özünde bir kodifiye hukuk olarak değil, “vaka hukuku” (case law) olarak gelişmekte ve somut olayların yorumuna dayalı biçimde yargıcın takdir yetkisinin önü açık bırakılmaktadır; Mehmet Semih Gemalmaz “İşkence Karşısında Ulusal Yargı Çıkmazı”, Mülkiyeliler Birliği Dergisi, Mayıs 1988, Sy.95, s.9.

AsCK’da düzenlenen disiplin kabahatleri ile disiplin tecavüzleri, aslında genel anlamda disiplin suçlarıdır. Bu nitelikleri nedeniyle disiplin amirlerinin cezalandırma yetkisi içine girerler. AsCK’nun 150/1-C maddesinde[66], askeri elbise ile halk nazarında mayup[67] görülen kimselere bilerek refakat eden askeri şahısların bir aydan altı aya kadar cezalandırılacakları düzenlenmiştir. Fıkrasında ise, mayup kimselere bilerek refakatin az vahim halinde kısa hapis cezası verileceği belirtilmiştir. Böylece fiilin az vahim hali askeri kabahat niteliğini korumaktadır. Maddesinde[56], hizmette tekâsülle her türlü silah ve harp malzemesinin mühimce hasara uğramasına sebep olan kişinin kısa hapis veya üç seneye kadar hapsolunacağı düzenlenmiştir. Tahrikçinin amacı, asker kişiye, maddede sayılan askeri suçları işletmektir. İlk suç kışkırtıcılık fiili, ikinci suç ise kışkırtma etkisiyle işlenen emre itaatsizlik, mukavemet veya üste fiili taarruz fiilleridir. Eğer ikinci fail, tahrike kapılarak söz konusu suçları işlemeye teşebbüs etmişse, tahrikçinin fiili askeri cürüm olacaktır[51]. Fıkrasına göre; “1) Bu Kanunun ölüm[38], ağır hapis[39] ve hapis cezalarıyla cezalandırdığı suçlar askeri cürümlerdir. 2) Bu Kanunun kısa hapis[40] cezasıyla cezalandırdığı suçlar askeri kabahatlerdir”. Fıkrasında da, “askeri suçlar”[36]; “askeri cürüm” ve “askeri kabahat” olarak ikiye ayrılmıştır[37].

Halen uygulanmakta olan bir tanesi şehitlerimizin eş ve çocuğuna, bir tanesi de anne, baba veya kardeşe tanınan toplam 2 istihdam hakkını, eğer şehit evli ise eşine ve tüm çocuklarına sayı sınırı olmaksızın genişleteceğiz. Eğer şehidimiz bekâr ise anne, babası veya kardeşi kullanmak üzere 2 kişilik istihdam hakkı sağlayacağız. Getireceğimiz yeni haklar da dahil olmak üzere Türk Silahlı Kuvvetleri personeli olan şehitlerimize tanınan tüm hakları, tüm görev şehitlerini kapsama almak üzere genişleteceğiz. Gaziler için uygulanmakta olan 1 kişilik istihdam hakkını, eşi ve çocuğu için kullanılmak üzere 2 kişiye çıkaracak, bekar olan gazilerin ise anne, baba veya kardeşleri tarafından kullanılmak üzere bir istihdam hakkı vereceğiz. Bakıma ihtiyaç duyan tüm engelli vatandaşlarımıza sosyal hizmetler gözetiminde verilen bakım hizmetleri devam ettirilecektir. Bakımını üstlenen kişiye verilen maaş yükseltilip en az asgari ücret tutarına getirilecek, SGK pirimi devlet tarafından karşılanacaktır. Engelli öğrencilerimizin her türlü eğitim öğretim hakkından sonuna kadar faydalanması için gereken her türlü imkân ve olanağı sağlayacağız. Son dönemde engelli vatandaşlarımızın ülkemiz milli takımlarında göstermiş olduğu başarılar, destek verildiği zaman engelli vatandaşlarımızın spor dallarında ne denli başarılı olabileceklerini ortaya koymaktadır. Engelli vatandaşlarımızın da diğer vatandaşlarımız gibi spor yapmaları için gerekli alt yapı yatırımlarını, yerel yönetimler ile koordineli olarak yürüteceğiz. Uluslararası müsabakalarda olup da ülkemizde branş olarak temsil edilmeyen tüm alanlarda engelli vatandaşlarımızın spor yapmalarını destekleyeceğiz. Engelli vatandaşlarımızı, maddi imkânlar sunarak spor yapmaya teşvik edeceğiz. Engelli spor kulüplerine verilen desteğin bir bölümünü direkt sporculara aktaracağız.

Bu fıkranın uygulanması ile ilgili hususlar emniyet ve asayiş planlarında düzenlenir. (1) Jandarma; kişilerin Anayasada ve kanunlarda düzenlenen hak ve hürriyetlerini korkusuz ve güvenlik içinde kullanmaları için gerekli önlemleri alır. Gerçek kişilerin, Devlet ve diğer kamu tüzel kişileri ile özel hukuk tüzel kişilerinin yetki ve haklarını kullanmalarına engel oluşturan hukuk dışı eylem ve davranışları, mevzuat çerçevesinde önler ve bastırır. 7201 Sayılı Tebligat Kanunu ve Tebligat Tüzüğü uyarınca, gecikmesinde sakınca bulunan işlerde ya da aynı yerde bulunan adli makamlar, genel ve katma bütçeli daireler, belediyeler, köy tüzel kişilikleri, harçlar ve noterler arasında ya da bu daire ve kurumlarda bulunan kişilere yapılacak tebliğlerde Jandarma görevlendirilebilir. Bu tebligatın Jandarma aracılığıyla yaptırılabilmesi için, tebligatı çıkaran makamın kendi memurları ile yapamayış nedenlerini açıklamak suretiyle o yerin mülki amirine başvurması ve mülki amirin de yazılı istekte bulunması gerekir. Eğitimde en temel prensiplerimizden bir tanesi de anayasamızda devlete bir görev olarak verilmiş olan bireylerin manevi mutluluğunu geliştirme vazifesinin devlet tarafından etkin şekilde yerine getirilmesi suretiyle yeni nesillerimizin ahlak ve fazilet bakımından üst düzeyde yetiştirilmesidir. Yeni nesillerimizin dini ve ahlaki hasletlerle donanması, helal ve haram bilincine sahip şuurlu bireyler olarak yetişmeleri için gerekli her türlü tedbir alınacak, eğitim politikamızda ve geliştireceğimiz yeni müfredatta ‘önce ahlak ve maneviyat’, ‘irade yönetimi’ ve ‘hakkı üstün tutma’ prensipleri hâkim olacaktır. Hukuk alanında yapacağımız düzenlemelerle çözüme kavuşturacağımız en önemli hususlardan biri süresiz nafaka meselesidir. Mevcut durumda, evlilik birliğinin sona ermesinden sonra eşlerin ödedikleri yoksulluk nafakası süresizdir. Bu husus nafaka alacaklısı bakımından adeta sosyal bir güvenlik gibi garanti teşkil etmekte, nafaka borçlusuna ağır bir yük yüklemekte ve ayrıca evlilik dışı ilişkileri de teşvik etmektedir.

Jandarma görevalanında işlem yapmak zorunda kalan polis hakkında da aynı kural geçerlidir.Diğer taraftan polis ve jandarma uyuşturucu madde, silâh kaçakçılığı ve siyasîsuçlar gibi konularda topladıkları bilgileri karşılıklı olarak birbirlerineverirler ve asayiş ile ilgili suç ve olayları birbirlerine duyururlar. Kanada’da piyango ve at yarışı dışında sanal ortamda oynanan kumar ve bahsi suç olarak nitelendirmektedir. Bu düzenlemenin istisnası ise bir hayır ve yardım maksadı ile , gösteri amaçlı veyahut çok azda olsa bireysel amaçlı bahislere izin vermektedir. Ayrıca bu ülkede sanal ortamda oynatılacak olan bahis ve kumar paribahis için lisans verilmemektedir. Bununda ötesine bilgisayar operatörlerini de yönetim kısıtlamalar getirmektedir. Örneğin , bilişim ile ilgili meslek icra eden kişiler tek başlarına ancak web sitesi açabilmekte ve içeriği bireysek olup , denetimi kişinin kendisine denetim zorunluluğu getirmektedir. Bu düzenlemenin sebebi ise web sitesi oluşturacak kişinin yeterli bilgisi olduğu için birden fazla kişi birleşip web sitesi hazırlarsa kanuna aykırı suç unsuru öğe meydan getirebilecek teknik bilgiye sahip olmalarıdır. İki kişi birleşip web site açmak için tek koşul her iki kişininde devlette çalışıyor olması gerekir. Alan yeri kanada olan web sitelerini kriminal kod ile şifreleyip ,  denetimini sağlamaktadır.

Fıkrasına eklenen ek cümle ile hangi sınırlar çerçevesinde bu görevi yerine getirebileceği ve elde ettiği delillerin hukuka aykırılığı ele alınmıştır. 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun “Ceza Sorumluluğunun Esasları” başlıklı ikinci kısmının beşinci bölümünde yer alan “Zincirleme suç” başlıklı 43. Maddesinde, suçun özel görünüş şekillerinden olan zincirleme suç hükümleri düzenlenmiştir. Kanun koyucu, bu maddenin birinci ve ikinci fıkralarında iki ayrı düzenlemeye yer vermiştir. Yazımızda, öncelikli olarak ilgili maddenin birinci ve ikinci fıkralarında yer alan farklı düzenlemelere ilişkin özet niteliğinde açıklamalara yer verilecektir. Sonuç kısmında, zaman aralıklarıyla (aralıklı olarak) TCK m.43/2’nin birden fazla defa ihlal edilmesi durumunda cezanın tatbiki bakımından ne şekilde uygulama yapılması gerektiğine ilişkin görüşümüz ortaya koyulacaktır. Sözkonusu düzenlemede yeni dönemde uygulanacak kira bedeli, hakim tarafından belirlenirken göz önüne alınacak ölçütlere yer verilmiş olup, bunlar; tüketici fiyat endeksindeki oniki aylık ortalamalara göre değişim oranı, kiralananın durumu ve kiralanana emsal olabilecek kira bedelleridir. Ancak, ilgili madde hükmü gereği hakim yeni dönemde uygulanacak kira bedelini belirlerken hakkaniyete uygun biçimde karar verecektir. TBK m.344/3 uyarınca kira bedelinin belirlenmesine ilişkin dava, uygulamada “Kira Tespit Davası” olarak yerleşmiş olup, bu yazımızda da aynı kavram ile ifade edilecektir. [93]   Burada kullanılan “ve” bağlacının “veya” olarak anlaşılması gerekir.